Ayşe Naime (Kor) Altuntaş
TEDAVİLER
 
 
 
Çene Eklemi Tedavisi

Çene eklemi nedir?

 

Çene eklemi çiğneme sisteminin bir parçasıdır. Alt çenenin hareketleriyle ilgili olup kulakların hemen önünde yer alır. Çene eklemini oluşturan alt ve üst çene kemikleri arasında bu kemik yapıları koruyan disk (kıkırdak) bulunur. Disk bağlarla alt çenedeki kemik çıkıntısına tutunur. Çene eklemi ve çiğneme kaslarını tutan ağrı ve fonksiyon bozuklukları diş hekimleri tarafından tedavi edilir.

 

Çene eklemi ve çiğneme kaslarındaki rahatsızlıklara sebep olan faktörler nelerdir?

 

Diş sıkma/gıcırdatma (bruksizm),

Travma, kaza ve spor yaralanmaları,  

Uzun süren ve ağzın çok açılmasını gerektiren diş tedavileri,

Alt ve üst dişlerin temasıyla ilgili problemler (Oklüzyon problemleri),

Enfeksiyon ve iltihaplı romatizma gibi sistemik hastalıklar,

Tümörler

Psikolojik problemler.

Normal olmayan alışkanlıklar: Omuz ile çene arasında telefon tutmak, keman çalmak, yanak ve dudak ısırma, parmak emme, sakız çiğneme, postüral bozukluklar, kalem ısırma, tırnak yeme gibi.

 Eklemiin gelişimsel defektleri ( hipoplaziler v.s. )

 

Çene eklemi hareketlerinde ve çiğneme kaslarında bir problem ortaya çıktığında kişilerde ne tür yakınmalar oluyor?

 

Hastaların çoğu, durumun başlangıçta kendilerine bir rahatsızlık verdiğinin farkında olmamaktadırlar. Bu nedenle rahatsızlık ilerledikten sonra diş hekimine giderler. Hastanın en fazla fark edebileceği ve rahatsızlığın başlangıcındaki belirtiler çene ekleminden tıklama gibi ses gelmesidir. Bu herhangi bir ağrı yaratmadığı için çok uzun yıllar hastalar belirtiyle yaşayabilirler ama bu sırada deformasyon ilerler. Bu durumda ağız açmada güçlük ve kilitlenme olabilir. Ağız açarken çene bir tarafa kayarak açılabilir. Çiğneme sırasıda zorluk olabilir. Kulağın ön bölgesinde, çene eklemi, yüz ve boyun kaslarında ve şakaklarda meydana gelen ağrılar olarak belirlenebilir. Çene eklemi ile ilgili olan ağrılar genellikle, çene eklemini kapsayan sert ve yumuşak dokuların dejenerasyonu sonucu oluşur. Çene ekleminin dışını kapsayan kapsülde veya içinde yer alan diskin yer değiştirmesi, eklem içi yüzeyini kaplayan yumuşak dokuların irritasyonu ve sert dokuların (kemik gibi) dejenerasyonu sonucu meydana gelebilir.

 

Çene eklemi rahatsızlığında ne tür ağrılar meydana gelir?

 

Yüz çevresinde, şakakta ve yanak kısımlarından boyuna kadar yayılan ağrılar olabilir. Ağrılar aniden veya yavaş yavaş gelişebilir. Zamanla çok şiddetli olabilecek ağrılar, nevraljik ağrılarla karıştırılabilmektedir. Kaslarla ilgili olan ağrı ve diğer rahatsızlıklar genellikle çenenin fazla çalışmasından kaynaklanan yorgunluk tarzı ağrılardır.

Ağrının lokalizasyonunu doğru teşhis etmek gerekir. Çoğu zaman hastalar kulağında bir sorun olduğunu sanarak kulak burun boğaz hekimine gider. KBB uzmanları, o hastaya baktıkları zaman ise bir problem olmadığını söyler. Halbuki ağrının kaynağı, kulağın önünde olan çene eklemidir.

 

Kulağımın önünde bir yerlerden tıklama, tıkırtı gibi sesler geliyor , neden?

 

Bu bölge çene ekleminin olduğu bölgedir. Daha çok alt çenenin hareketi sırasında (ağzı açmak- kapamak, esnemek, konuşmak, yemek yemek, sakız çiğnemek, çeneyi sağa ,sola, öne hareket ettirmek) tıklama gibi sesler hissediliyorsa çene ekleminin düzeninin bozulduğu düşünülebilir.

 Eğer çene eklemi akut ( ani darbeler ) veya kronik ( diş sıkma - diş gıcırdatma ) bir veya birden fazla etkenle karşılaşırsa bu durum diski tutan bağların uzamasına neden olabilir. Bunun sonucunda disk yerinden oynar - çoğu zaman öne doğru düşer- ve çene hareketleri sırasında disk ve kemik yapı doğru pozisyona gelmeye çalışırken “tıklama” hissedilir. Aynı zamanda sistemik olarak yani diğer tüm eklem bağlarının da zayıf ve uzamaya meyilli olması durumu da (laksatif eklem) çene ekleminin düzenin bozulmasına bir yatkınlık yaratabilir. Bu etkenlerin biri veya birkaçı bir araya gelerek rahatsızlığı başlatabilir.

 

Diş sıktığımı-gıcırdattığımı nasıl anlarım?  

 

•Diş sıkma- gıcırdatma alışkanlığı bruksizm olarak adlandırılır. Toplumun büyük bir kısmında diş sıkma/gıcırdatma alışkanlığı olmasına rağmen, farkında olanların sayısı çok azdır. Uykuda bilinç altında olduğu için kişi, diş sıktığının farkında olmuyor, sadece sonuçlarını fark edebiliyorlar. 

•Özellikle sabah şakaklarda yoğunlaşan baş ağrıları 

•Kulak önlerinde ve yanaklarda da ağrı

•Çiğneme sırasında zorlanma

•Yüzde yorgunluk hissi

•Dişlerde hissedilen hassasiyet

•Dil kenarları ve yanak içlerinde diş izlerinin belirgin olarak izlenmesi bruksizme bağlı olabilir.

•Diş hekiminize başvurduğunuzda mutlaka dişlerinizi gıcırdatıp gıcırdatmadığınızı sorunuz. Diş hekiminiz dişlerinizi aşınma, çatlak veya kırık açısından değerlendirecektir.

 

Diş gıcırdatmanın çene hastalığıyla ilgisi var mıdır?

 

Diş sıkma ve gıcırdatma çene eklemi ve kas rahatsızlıklarını hızlandırıyor, arttırıyor, ve bir etken olarak karşımıza çıkıyor. Eklem ve kas rahatsızlığı başlamadan uygun önlemlerin alınmasını gerekir.

Yıllar boyunca her gece ya da her gece olmasa bile  aralıklarla gece boyunca dış sıkma, gıcırdatma yapıldığında, çene ekleminde çok büyük deformasyonlar söz konusu olur. Gece uykuda yapılan diş sıkma şiddeti, gün içinde yapabileceğimizden daha fazla boyutta olabilmektedir. Diş gıcırdatması ile diş sıkmasını ayırt etmek gerekir.

 

Çocuğum dişlerini uyurken gıcırdatıyor, normal midir?

 

•Çocuklarda görülen diş gıcırdatması zararlı değildir. Zaman içinde çocuk bu alışkanlıktan vazgeçebilir.Küçük çocuklarda diş gıcırdatması sürekli dişlerin sürmesi için gerekli bir fizyolojik durum olduğu ileri sürülmektedir.

•Ancak çocukta çenesinde ya da yüzünde ağrılar varsa, diş hekimi muayenesi  yapılması tavsiye edilir.

 

Çenem açılmıyor, açmak istediğimde ağrı da oluyor. Bu durum düzelir mi, ağzımı açmam mümkün olacak mı? 

 

Ağız açmada kısıtlılık olmasının çeşitli nedenleri vardır. Öncelikle muayene ederek ağız açmada kısıtlılık yaratan etken teşhis edilmelidir. Çene eklemi düzensizliğinin ilerlemiş durumunda veya çiğneme kası spazmlarında ağız açma sırasında ağrı ve güçlük hissedilebilir. Eğer neden çene eklemi düzensizliği ve/veya çiğneme kaslarındaki spazm ise herhangi bir cerrahi müdehale (ameliyat) gerekmeden tedavisi mümkündür. Bu tedavide dişlerin üzerine yerleştirilen bir kılıf (splint), gerekirse egzersiz ve ilaçlardan yararlanılır böylece tekrar ağız açıklığı normale gelir ve ağrı geçirilir. Ancak ağız açmada kısıtlılık olduğunda vakit geçirilmeden bu konuda uzmanlaşmış hekimlere başvurulmasının önemi büyüktür. Kısa zaman içinde yapılan müdehaleler ile hemen aynı gün ağzın açılması da sağlanabilir.

 

Dişlerimi yaptırdım. Çene eklemi rahatsızlığım geçer mi?

 

Çene eklemi rahatsızlığı varsa öncelikle çene eklemi tedavi edilmeli sonra gerekiyorsa dişlerintedavisine başlanmalıdır. Bazı durumlarda yanlış yapılmış diş restorasyonları da çene rahatsızlığına sebep olabilir.

 

Esnerken devamlı çenem çıkıyor. Ne yapmalıyım?

 

Çene çıkması ile kilitlenme farklı şeylerdir. Çene ekleminin ağız çok açıldığında olması gereken yeri geçmesi çene çıkması olarak adlandırılır. Hasta kesinlikle ağzını kapatamaz, çene açık kalır. Bu durumda en kısa sürede diş hekimine başvurulmalıdır. Çene çıkığı diş hekimi tarafından manipülasyonla yerine oturtulur, ve diş hekimi gerekli görürse ilaç reçete edebilir. Çok sık çene çıkığı olan hastalar esnerken dikkat etmeli ve çeneyi aşırı açmaktan kaçınmalıdır. Bu tip hastalarda çene çıkmasını önlemek amacıyla cerrahi müdahale yapılması gerekebilir.

 

Baş ağrısı çene eklemi rahatsızlığına bağlı olabilir mi?

 

Baş ağrısının çeşitli nedeni vardır. Nöroloji, fizik tedavi uzmanı, çene eklemi hastalıkları alanında uzmanlaşmış diş hekimleri gibi pek çok tıp alanını ilgilendiren bir konudur. Baş ağrılarının sıklığı, süresi, şiddeti ve lokalizasyonu tanının konmasında önemlidir. Çene eklemi rahatsızlıklarında da baş ağrısı görülebilmektedir.

 

Çene eklemi rahatsızlıklarında tedavi alternatifleri nelerdir?

 

Çene eklemi rahatsızlıklarının tedavisi tanıya bağlı olarak ortopedik ve romatizmal hastalıklarda olduğu gibidir. Tedavinin esas amacı, çene eklemi içindeki basıncın düzenlenmesi ve gerekli çene fonksiyonlarının normal yapılabilmesinin sağlanmasıdır. Bu bağlamda uygulanan konservatif tedaviler:

- Ortapedik apareyler, (splint, gece kullanılan şeffaf plaklar )

- Fizik tedavi metotlarının kullanılması,

- Alışkanlıkların belirlenmesinden sonra, rahatsızlığın kontrol edilmesi amacıyla yol göstermenin hastalara öğretilmesi.

Çene eklem rahatsızlıklarının %85’ten fazlası bu çeşit konservatif tedavi yöntemleri ile kontrol altına alınabilmektedir. ancak yüzde üç ya da beş civarında hastamız için ameliyatla tedavi söz konusu olmaktadır.

 

Tıbbın bazı branşlarıyla da ekip çalışması yapılması gerektiriyor mu?

 

Gerektiğinde tedaviye yardımcı olabilecek nöroloji, fizik tedavi uzmanı, kulak burun boğaz uzmanı ve psikiyatrist gibi diğer uzmanlarla birlikte çalışılabilir. Sistemik hastalığı olan kişilerin hekimleriyle tedavi öncesi konsültasyon yapılması gerektiğinde kendileriyle temas kurulur.

 

Çene eklemi rahatsızlıklarında hastalar kime gitmeliler, diş hekimlerinin böyle bir uzmanlık alanı var mı?

 

Çene eklemi rahatsızlıkları, baş,boyun yüz ağrıları ve çene rahatsızlıkları alanında uzmanlaşmış diş hekimlerinin müdahale etmesi gereken bir durumdur. Ancak hastalar diş hekimlerine böyle bir rahatsızlıkları olduğunu söylemesi gerektiğini bile bilmiyorlar çünkü bu rahatsızlık baş,boyun bölgesinde, kulakta, gözün arkasında hissedilen ağrılar da yaratabiliyor.

 

Çene rahatsızlığımın tanısı için röntgen çekilmesi gerekir mi?

 

Bu alanda uzmanlaşmış diş hekimlerinin yaklaşık 30-40 dk süren muayeneleri sonunda rahatsızlıklarının boyutu hakkında bilgi verilmektedir. Tanı muayene ile olmaktadır. Çene Eklemi Rahatsızlığı bulunan hastaların muayenesinde sağlık sorunlarının ve ağız hastalıklarıyla ilgili bilgiler alındıktan sonra ağız içi, çene eklemi ve baş, boyun ve yüz bölgesindeki tüm kasları içeren ayrıntılı muayene sonucu tanıya varılmaya çalışılır. Çoğu hastada yalnız iyi bir muayene ile tanı konabilir. Bazı durumlarda ise MRI, tomografi gibi görüntüleme yöntemlerinden yararlanmak gerekebilir.

 

 

Temporamandibuler Eklem Bozukluklarına Sebep Olan Faktörler

 

•Çenelere gelen direkt travma (kaza yada darbe sonucu),

•Diş yada medikal tedavi sırasında oluşan iatrojenik(hekim kaynaklı) yaralanmalar,

•Eklemin gelişimsel defektleri( hipoplaziler vs.),

•Dejeneratif eklem rahatsızlıkları,osteoartritis,artrozis,

•Otoimmün hastalıklar, romatoid artrit, lupus,

•Parafonksiyonel çene aktiviteleri: gıcırdatma, bruksizm,

•Orofasiyal hareket bozuklukları,

•Davranışsal bozukluklar: stres,depresyon,somatizasyon,

•Çene ilişkilerindeki major uyumsuzluklar,

•Dental okluzyondaki major uyumsuzluklar,

•Bilinmeyen faktörler.

 

TME Rahatsızlığımı Nereden Anlarım?

 

•Sıra dışı bir ağrınız oldu mu?

•Çenenizi açıp kapattığınızda tıkırtı,klik yada tak diye bir ses geliyor mu?

•Bu bölgelerde ağrı veya sızınız var mı? Çene eklemleri, alt çene, üst çene, boyun, başınızın arkası, alın, şakaklar.

•Kulağınızda tıkanıklık, basınç veya aşırı kir salgılama oluyor mu?

•Kulağınızda çınlama, gürleme gibi sesler oluşuyor mu?

•Daha önce baş dönmesi hissettiniz mi?

•Ellerinizde, parmaklarınızda veya kollarınızda ürperti veya uyuşma oluyor mu?

•Her zaman kolayca yoruluyor musunuz yada kronik yorgunluğunuzun olduğunu düşündünüz mü?

•Dilinizin olduğu tarafta dişlerinizin izi oluşuyor mu?

•Yutkunduğunuzda diliniz dişlerinizin arasına giriyor mu?

•Yemekleri çiğnerken zorlanıyor musunuz?

•Arka bölgede diş kaybınız oldu mu?

•Gece veya gün boyu dişlerinizi sıkıyor musunuz?

•Gece uyurken dişleriniz gıcırdatıyor musunuz? (Ailenize sorun)

•Hiç diş ağrısıyla uyandınız mı?

•Daha önce boyun zedelenmesi yaşadınız mı?

•Daha önce çenenize,yüzünüze veya başınıza bir darbe aldınız mı?

•İlaçların ağrınıza uzun süre etki etmediği oldu mu?

•Çiğneme sırasında semptomlarınız daha da kötüleşiyor mu?

•Parmaklarınızı kulaklarınızın içine götürüp bastırırken ağzınızı açıp kapattığınızda ağrı oluyor mu?

•Çeneniz, ağzınızı açarken sağa yada sola kayıyor mu?

•Ağzınızı açtığınızda ilk 3 parmağınız dik olarak içeri girebiliyor mu?

•Yüzünüzde asimetri var mı?

Eğer bu sorulardan bir çoğuna cevabınız "Evet"se TME hastalığınız olabilir. Diş hekiminize danışmanız gerekir.

 

Çene Ekleminizi Kontrol Edebileceğiniz Yöntemler

 

Parmaklarınızı kulaklarınızın içine götürün, birkaç kez çenenizi açıp kapayın. Klik,tıkırtı gibi sesler hissediyor musunuz?

Aynanın karşısına geçin ve çenenizi yavaşça açıp kapayın. Açarken diğer tarafa kayma veya ağrı oluyor mu?

Çenenizi bir taraftan diğer tarafa kaydırın ve ağrı varsa not edin.

 

Kaslarınızın Hassasiyetini Kontrol Edin:

 

Parmaklarınızı kulaklarınızın biraz önünde olan eklemlerinizin olduğu bölgeye yerleştirin yanak bölgenize basınç uygulayın. 

Herhangi bir rahatsızlık ya da çene ekleminizde ağrı hissediyorsanız TME konusunda uzmanlaşmış bir diş hekimine danışın.

 

 

Tedavi Seçenekleri

 

•Hasta eğitimi ve koruyucu tedavi

•Fizyoterapi

•İlaç tedavisi

•Splint tedavisi(Gece Plakları,NTİ-tss tedavisi)

•İntra-artiküler enjeksiyonlar (Steroid, Na Hyaluronat vb) ve lavaj

•Genel anestezi altında manuplasyon

•Cerrahi (artroskopik cerrahi, artrosentez, diskektomi, disk tamiri vb.)

•İleri tedavi (romatolojik, endokrinolojik, kulak burun boğaz şikayetleri, psikiatrik destek tedavisi vb.)

 

 

Tüm Hakkı Saklıdır © 2024 - Bu sitede kullanılan tüm içeriklerin telif hakları "Ayşe Naime (Kor) Altuntaş'a" aittir.

‘Bu web sitesinin içeriği, kullanıcıyı bilgilendirmeye yönelik hazırlanmıştır, hiçbir ticari amaç taşımaz. Bu sitede yer alan bilgiler, hiçbir zaman bir hekim tedavisinin ya da konsültasyonunun yerini alamaz. Bu web sitesinin içeriği, asla kişisel teşhis ya da tedavi yönteminin seçimi için değerlendirilmemelidir.’